Mariusz Zaruski urodził się w dniu 31.01.1867 r. w Dumanowie k/ Kamieńca Podolskiego. W 1885 r podjął studia matematyczno- fizyczne na Uniwersytecie w Odessie. W czasie studiów zetknął się po raz pierwszy z morzem. W czasie wakacji jako wolontariusz zaciągał się na statki i odbył podróże na Daleki Wschód, Syberię, do Chin, Japonii, Indii, Egiptu i Syrii. Obserwowane morze utrwalał na płótnie. Wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych w Odessie. Za działalność patriotyczną został w 1894 r. zesłany do Archangielska, gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem Szturmana Żeglugi Wielkiej. W pierwszym rejsie na żaglowcu „Derżawa” popłynął przez Ocean Arktyczny do Norwegii z ładunkiem drzewa i futer. Po odbyciu kary wrócił do Odessy i ożenił się z Izabelą Kietlińską. Wyjechali do Krakowa, gdzie Zaruski w latach 1901-1906 ukończył malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych. Z uwagi na stan zdrowia żony w 1907 r. przeniósł się do Zakopanego. Zajął się turystyką górską i taternictwem. Szkolił przewodników i był inicjatorem powstania TOPR. Dokonał wraz z partnerami pierwszego zimowego wejścia na Rohacz Ostry i Płaczliwy. Zajmował się speleologią i był popularyzatorem narciarstwa. W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów i służył w I Pułku Ułanów. Walczył w wojnie polsko- bolszewickiej. Odznaczony wielokrotnie Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari. W 1924 r. awansowany został na stopień generała brygady. W 1924 r. przeszedł na emeryturę. Popularyzował morze w aspekcie gospodarczym i moralno – politycznym. Był współtwórcą powstania Yacht Clubu Polska. Był pierwszym komendantem YCP. Z jego inicjatywy powstała Liga Morska i Rzeczna, późniejsza Liga Morska i Kolonialna. Od 1935 r. był kapitanem na „Zawiszy Czarnym”. Pływał do 1939 r. Był Prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego. Od września 1939 r. 74 letni generał ukrywał się we Lwowie pod zmienionym nazwiskiem. Zadenuncjowany trafił do szpitala więziennego do Chersonia, gdzie zmarł w dniu 8.04.1941. Został pochowany na cmentarzu więziennym. W roku 1997 prochy z cmentarza w Chersoniu zostały przeniesione na cmentarz w Zakopanem na Pęksowym Brzyzku. Napisał szereg wierszy i opowiadań o tematyce górskiej i żeglarskiej.
